Zmiana perspektywy. Historie polskich architektek
Z jednej strony świat architektury można nazwać „domeną mężczyzn”, ponieważ to oni zasłynęli najgłośniejszymi dziełami. Z drugiej, zaciekawienie budzi fakt, że to kobiety są częściej absolwentkami wydziałów architektury. Jednak po ukończeniu studiów są mniej zaangażowane zawodowo niż ich koledzy. Dlaczego tak się dzieje? Co na to wpływa? Co musi zrobić kobieta, aby osiągnąć w tej branży sukces? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w książce Zmiana perspektywy. Historie polskich architektek, której autorkami są Maria Jeleńska – absolwentka School of Form oraz jej mama Magdalena Jeleńska – architektka.
Świat architektury jest mi bardzo bliski dzięki mojej mamie, Magdalenie Jeleńskiej, która jest architektką. Od dziecka przyglądałam się jej pracy z wielkim zaciekawieniem. Lubiłam też słuchać opowiadanych przez nią historii o pracy i dokonaniach znanych architektek i architektów. Zastanawiał mnie jednak fakt, czemu najsłynniejsi z nich to głównie mężczyźni – mówi Maria Jeleńska.
Dlaczego książka o architektkach?
Przedstawione w książce życiowe i zawodowe ścieżki oraz osiągnięcia wybranych architektek mają zwrócić uwagę na problem małej rozpoznawalności kobiet w architekturze i zainteresowanie nim szerszej publiczności. Celem publikacji jest uwrażliwienie i zwiększenie świadomości społeczeństwa na temat kobiet tworzących tę branżę, a także zachęcenie młodych ludzi, a w szczególności kobiet, do podążania za swoimi marzeniami.
Książka Zmiana perspektywy. Historie polskich architektek to zapis piętnastu wywiadów przeprowadzonych z wybranymi, utalentowanymi, oryginalnymi i pracowitymi architektkami w Polsce. Rozmówczyniami były: Monika Arczyńska, Magdalena Federowicz-Boule, Anna Paszkowska-Grudziąż, Marlena Happach, Ewa Kuryłowicz, Joanna Małecka, Natalia Paszkowska, Maria Saloni-Sadowska, Marta Sękulska-Wrońska, Dorota Sibińska, Magdalena Staniszkis, Jola Starzak, Anna Federowicz-Tomaszewska, Aleksandra Wasilkowska oraz Marlena Wolnik. Wszystkie osiągnęły sukces zawodowy. Prawie wszystkie prowadzą swoje pracowanie oraz działają, bądź działały w Stowarzyszeniu Architektów Polskich, a także są laureatkami prestiżowych polskich i międzynarodowych nagród. Są one specjalistkami w różnych dziedzinach, między innymi: urbanistyki, projektowania dla najmłodszych, architektury tymczasowej, architektury przemysłowej. Jednak mimo tych wszystkich osiągnięć i bardzo ciekawych profili zawodowych ich rozpoznawalność w środowisku dopiero niedawno zaczęła wzrastać.
Mamy nadzieję, że ta książka przyczyni się do szerzenia wiedzy o architekturze oraz zachęci do przełamywania barier w tym zawodzie
Maria Jeleńska, absolwentka School of Form
Architektki na rynku pracy
Według statystyk kobiety, w prawie takim samym stopniu jak mężczyźni, współtworzą architekturę. Architektki działają głównie w zespołach projektowych. Często mają w nich przewagę liczebną nad mężczyznami. Jednak rzadko pełnią wysokie stanowiska i są założycielkami biur architektonicznych. Wszystkie bohaterki książki, które niewątpliwie osiągnęły sukces zawodowy, uważają, że w przyszłości sytuacja ta na pewno się zmieni. Jedna z rozmówczyń stwierdziła, że biorąc pod uwagę to, jak duża jest liczba studentek architektury, dysproporcje na rynku pracy będą zanikać.
Dlaczego architektura to męski świat?
Dopiero od niedawna zaczynamy słyszeć głos kobiet w tej branży. Jest wiele czynników wpływających na tę sytuację. Historycznie był to zawód przypisywany wyłącznie mężczyznom. Zgodnie z patriarchalnym modelem kultury twórcą mógł być wyłącznie mężczyzna. Tego typu przekonanie doprowadziło do powstania swoistego mitu architekta – radykalnego i upartego herosa. Dodatkowo architektki musiały mierzyć się – i niestety często dalej muszą – z opinią, że ich najważniejszą rolą jest rola matki i strażniczki ogniska domowego.
Chociaż sytuacja kobiet i ich udział w czynnym projektowaniu znacząco zmieniły się na przestrzeni ostatnich stu lat, nadal muszą one stawiać czoła wielu przeciwnościom. Niestety niektóre z problemów nie różnią się znacząco od tych sprzed dekad. Na szczęście niedawno obecność architektek stała się bardzo głośna w debacie publicznej. Dzięki wielu inicjatywom – takim jak ta książka, które się cały czas pojawiają – mamy możliwość usłyszeć historie utalentowanych kobiet tworzących otaczającą nas architekturę.
Co sprawia, że kobiety zaczynają odnosić sukcesy w branży architektonicznej?
Nadzieję na zmianę sytuacji kobiet stanowi coraz większa liczba studentek kończących wydziały architektury. Jednak, co podkreślają rozmówczynie, zmiana wymaga od nich determinacji. Ale to nie wszystko. Trzeba także wierzyć w siebie i znać swoje możliwości. Nie zmienia to faktu, że kariera zawodowa w tym ciągle jeszcze męskim świecie jest trudna.
Mamy nadzieję, że ta książka przyczyni się do szerzenia wiedzy o architekturze oraz zachęci do przełamywania barier w tym zawodzie – mówi Maria.
