Charles Eames zapytany o to, jakie są granice projektowania, odpowiedział, że są one wyznaczane przez granice problemów, które w ramach praktyki designu stają się przedmiotem diagnozy i rozwiązywania. Dokładnie taka konstatacja jest dla autora artykułu punktem wyjścia w przypadku próby opisu communication design, które coraz powszechniej zaczyna być stosowane w formie agregatora różnych podejść i dyscyplin projektowania. Dr Mariusz WszołekKatedry Grafiki Uniwersytetu SWPS opisuje systemowe ujęcie communication design oraz wskazuje na związek przyczynowo-skutkowy między programami projektowania komunikacji. Prowadzi to do możliwie ogólnej definicji, która z założenia nie stoi w sprzeczności z dotychczasową wiedzą i praktyką projektowania. Zapraszamy do lektury!

Charakterystyka programów projektowania komunikacji

Charakterystykę programów projektowania komunikacji można sprowadzić do przenikających się komplementarnych programów o różnym zakresie narzędzi i funkcji. Pozwala to pokryć całościowe zapotrzebowanie organizacji na komunikację w dowolnej formie zapośredniczonych i bezpośrednich ofert komunikacyjnych, których celem może być:

  1. redukowanie deficytów informacyjnych;
  2. dyferencjonowanie produktów/usług;
  3. budowanie i utrzymywanie relacji z otoczeniem organizacyjnym;
  4. orientowanie i organizowanie komunikacji organizacji;
  5. budowanie i utrzymywanie interakcji z otoczeniem;
  6. zarządzanie kapitałem wizerunkowym organizacji;
  7. sytuowanie organizacji w określonej konwencji estetycznej.

Kompleksowy system projektowania komunikacji można omówić na prostym przykładzie, tworząc funkcjonalną hierarchię zastosowań – program designu produktu zorientowany jest na dostarczanie rozwiązań w wymiarze wzorniczym i produktowym; Fleischer wskazuje również, że usługi wchodzą w zakres obowiązywania designu produktu (M. Fleischer, „Communication design, czyli projektowanie komunikacji (lub odwrotnie)”, Primum Verbum, 2010). Design produktu będzie dotyczył w głównej mierze wykorzystania designu do transparentnego operowania funkcją produktu – chodzi o to, żeby w wymiarze projektowym umieć odpowiedzieć na pytanie (i wdrożyć tę odpowiedź w życie), w jaki sposób design tłumaczy powierzone produktowi funkcje, by móc bezproblemowo używać posiadany produkt.

Ale produkt to nie tylko wymiar przemysłowo-funkcjonalny, lecz także wizerunkowy, a nierzadko również informacyjny. W procesie projektowym programów uwzględniamy w nim corporate identity (design tożsamości) i design informacji. Pierwszy program odpowiada za wyróżnienie produktu na tle innych tego typu produktów w zakresie tożsamości organizacyjnej – przez wygląd i charakter produkt daje podstawę tworzenia (się) corporate image samego produktu i stojącej za nim organizacji. Drugi program odpowiada za semantyzowanie obszaru informacyjnego produktu (np. jak to działa) i orientację w przestrzeni samego produktu (np. jak mogę tego użyć). Bez trudu można wskazać relewancję designu opakowań ze względu na konieczność pakowania produktu w sposób bezpieczny i zrozumiały dla człowieka w roli konsumenta i w następstwie końcowego użytkownika – design opakowań odpowiada za ograniczanie przestrzeni w celach semantyzacyjnych (Fleischer, 2010).

Polityka komunikacyjna

Aby jednak mówić o potencjale sprzedażowym danego produktu, niezbędna staje się polityka komunikacyjna w obszarze zdywersyfikowanych narzędzi komunikacyjnych (reklama, public relations), których celem jest uspołecznienie produktu przez komunikację (ktoś się musi dowiedzieć, że dany produkt istnieje). Polityka komunikacyjna stanowi nierzadko o jedynej możliwości społecznego odbioru marki, opakowania, produktu, informacji – jest operacyjnym zastosowaniem programów projektowania komunikacji. Pozwala zauważyć (uwaga) i zrozumieć (komunikacja) to, czym jest organizacja, co ją wyróżnia na tle konkurencji, z jakiego powodu jest unikatowa i dlaczego może przetrwać. Również design powierzchni, który powoli staje się interfejsem zastosowań dla polityki komunikacyjnej szczególnie w obszarze web design, staje się relewantnym programem dla projektowania komunikacji produktu/organizacji (M. Wszołek, „Teoria i praktyka projektowania (komunikacji)”, Libron, 2021).

Z jednej strony można więc mówić o zależnościach hierarchicznych, w których dla prezentowanego przykładu designu produktu programy pełnią służebną rolę, oferując kompleksowe przestrzenie ekspozycji, zabezpieczania, wyjaśnienia i sprzedaży produktu. Z drugiej zaś – powstaje zupełnie odrębny system zależności, w których struktury subsystemów oferują innym programom swoje struktury i zakres obowiązywania. Klarownym przykładem takiej sytuacji jest program designu tożsamości, który zapewnia pozostałym programom (nie tylko designowi produktu) informację o profilu tożsamościowym i komunikacyjnym, co w rezultacie i w założeniu powinno przekładać się na spójny system komunikacji (zob. rys. 1).

Projektowanie komunikacji - rys. 1

Rys. 1

Programy communication design mają na celu pokrycie wszelkich potrzeb komunikacyjnych organizacji – od tych niematerialnych, jak informacja, tożsamość czy atmosferyczność komunikacji, po te bardziej namacalne, jak design produktu, opakowanie, identyfikacja wizualna, reklama czy reprezentacja produktu cyfrowego.

Wnioski

W projektowaniu komunikacji wyróżnia się otwarte programy dyscyplin projektowych, które z uwagi na kompleksowość ofert komunikacyjnych przenikają się i uzupełniają w odniesieniu do funkcji właściwej danemu programowi, a także w ramach procesu projektowego tworzą hierarchiczne struktury powiązań programów z jednym programem wiodącym i kolejnymi programami pośredniczącymi. Spoiwem operacyjnym subsystemów projektowania komunikacji jest format profilu komunikacyjny. Profil komunikacyjny zapewnia w tym ujęciu stabilną ramę interpretacji dla różnych zastosowań projektowych. Jest tą właściwością systemową, która z zestawu elementów tworzy system relacji między elementami, wyznaczając jednolitą i koherentną atmosferyczność komunikacji. Relacja między profilem komunikacji a programami projektowania komunikacji rysuje się jako związek przyczynowo-skutkowy między założeniem projektowym a realizacją w postaci danego programu projektowania komunikacji.

Nowoczesne organizacje, świadome dynamiki zmian na rynku komunikacji oraz skracającej się aktualności i idącej za tym niestabilności profili konsumenckich, nie mają innego wyjścia, jak inwestowanie w szeroki parasol działań z zakresu communication design. Niezależnie od rynkowej oferty firmy, konieczna staje się dbałość o komplementarność oferty komunikacyjnej w postaci jej estetyki, formy, momentu przekazu czy świata przeżyć marki. O ile nierzadko komunikaty organizacji świadczą nie o jej unikalności, ale o konieczności realizacji społecznej misji i funkcji organizacji, tak jasny, klarowny i wolny od sprzeczności profil komunikacyjny, widoczny we wszystkich działaniach komunikacyjnych, staje się główną walutą w walce o uwagę odbiorcy w dowolnej roli społecznej. Projektowanie komunikacji jest zatem sposobem na budowanie przewagi konkurencyjnej organizacji, ale stanowi również adekwatną ramę teoretyczno-metodologiczną dla wyzwań projektowych, które w centrum zainteresowania sytuują człowieka nie tylko w roli społecznej klienta, lecz także w dowolnej roli społecznej. Patrząc na projektowanie przez pryzmat problemów do rozwiązania, pozwalamy sobie na niecodzienną możliwość zerwania z dynamiką narzędzi rynkowych, które zostały wymyślone głównie do generowania zysków, a w rezultacie funkcjonują jako bańki spekulacyjne.

Autor

mariusz wszołek

dr Mariusz Wszołek – komunikolog. Zajmuje się głównie algorytmizacją procesów projektowych, ze szczególnym uwzględnieniem communication designdesign thinking. Na co dzień pracuje w Katedrze Grafiki Uniwersytetu SWPS i w Instytucie Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Wrocławskiego. Redaktor serii wydawniczej „Communication Design” oraz autor książek i artykułów z zakresu reklamy, pracy projektowej i zrównoważonego projektowania. Jego zainteresowania naukowe w głównej mierze dotyczą zrównoważonego projektowania (transformation design), designu opakowań i communication design. Ostatnio poświęca się zagadnieniom związanym z legal design.

Artykuły

images/SD_Przyszlosc_projektowania_i_architektury__miedzy_innowacja_a_odpowiedzialnoscia_podcast.jpg

Przyszłość projektowania i architektury – między innowacją a odpowiedzialnością (podcast)

Czy jako społeczeństwo faktycznie potrzebujemy kolejnych, nowo tworzonych przestrzeni? A może warto, dla wspólnego dobra,…
images/SD_UX_Writing_w_praktyce_-_od_slowa_do_sukcesu_podcast.jpg

UX Writing w praktyce - od słowa do sukcesu (podcast)

W erze cyfrowej, gdzie każde kliknięcie i przewinięcie ekranu kryje za sobą historię interakcji, kluczowym…
images/SD_Projektowanie_w_zmieniajacym_sie_swiecie__wyzwania_i_perspektywy_branzy_podcast.jpg

Projektowanie w zmieniającym się świecie – wyzwania i perspektywy branży (podcast)

Kim jest projektant i na czym polega istota projektowania użytkowego w dobie globalizacji, ciągłych zmian…
images/ST_Budowanie_unikalnej_marki_czyli_jak_zdobyc_serca_odbiorcow_webinar.jpg

Budowanie unikalnej marki, czyli jak zdobyć serca odbiorców (podcast)

Jednym z głównych powodów, dla których organizacje potrzebują brandingu w dzisiejszym świecie, jest duże nasycenie rynku produktów…
images/SD_Od_koncepcji_do_okladki__tajniki_projektowania_ksiazek_podcast.jpg

Od koncepcji do okładki – tajniki projektowania książek (podcast)

Popularne powiedzenie mówi, żeby „nie oceniać książki po okładce”, ale z drugiej strony, wszyscy dobrze…
images/SD_Przyszlosc_robocza__integracja_i_edukacja_w_praktyce_projektowej_podcast.jpg

Przyszłość robocza – integracja i edukacja w praktyce projektowej (podcast)

Rozpoznanie potrzeb odbiorcy to fundament każdego udanego projektu. Nic dziwnego, że twórcy wciąż poszukują metod…
images/SD_Jak_planowac_prace_i_zarzadzac_swoimi_projektami_webinar.jpg

Jak planować pracę i zarządzać swoimi projektami? (podcast)

Wchodzimy w nową rzeczywistość, wyciągając wnioski z doświadczeń 2023 roku. Nauczeni na własnych błędach, aspirujemy do bardziej…
images/SD_Cyk__i_zdjecie_w_AI_gotowe._Dlaczego_AI_moze_byc_szansa_dla_zawodu_fotografa.jpg

Cyk – i zdjęcie w AI gotowe. Dlaczego AI może być szansą dla zawodu fotografa?

Jakie są najczęstsze mity dotyczące sztucznej inteligencji, które wpływają na pracę fotografa? W jaki sposób…
images/SD_Kreatywnosc_na_zakrecie__zarzadzanie_czasem_i_intuicja_w_projektowaniu_webinar.jpg

Kreatywność na zakręcie – zarządzanie czasem i intuicją w projektowaniu (podcast)

Czas ucieka, terminy gonią, klient się niecierpliwi, a w głowie – pustka. Jak na złość,…
images/SD_Encyklopedia_Tytusa_w_innowacyjnej_formie_-_oczami_projektantow_webinar.jpg

Encyklopedia Tytusa w innowacyjnej formie - oczami projektantów (podcast)

"Tytusopedia" jest trzyczęściową publikacją skupiającą komiksy autorstwa Papcia Chmiela, publikowane pierwotnie w "Świecie Młodych", przedstawiające…

Zobacz także

Group 426 strefa zarzadznia logo 05 logo strefapsyche logo white kopia logo white kopia