Cyfrowy kolarski świat: nie chodzi tylko o rywalizację. Badania naukowców z Uniwersytetu SWPS
Czy aplikacje sportowe służą tylko rywalizacji i biciu własnych rekordów? Z badań przeprowadzonych przez naukowców z Uniwersytetu SWPS wynika, że amatorzy kolarstwa z Europy Wschodniej coraz częściej traktują cyfrowe narzędzia jako drogę do dobrostanu i wygody, a niekoniecznie – jako wirtualny tor wyścigowy.
Entuzjaści dwóch kółek chętnie korzystają z mediów cyfrowych, które pozwalają na śledzenie własnych osiągnięć, ale też stanowią przestrzeń do poszukiwania inspiracji i budowania społeczności.
Dlatego badacze z Uniwersytetu SWPS postanowili przeanalizować, jak cykliści wykorzystują aplikacje sportowe i platformy cyfrowe i jakie tworzą wokół nich narracje. Skupiono się na dwóch aplikacjach: Zwift i Strava. Pierwszą można opisać jako interaktywną aplikację, która umożliwia pokonywanie wirtualnych tras na trenażerze rowerowym, natomiast druga jest jedną z najpopularniejszych aplikacji do monitorowania aktywności. Obie pozwalają na integrowanie czujników i urządzeń monitorujących zdrowie, można też dzięki nim dzielić się osiągnięciami z określoną grupą osób w mediach społecznościowych. Kluczowym narzędziem pozwalającym na obsługę obu platform oraz przenoszenie danych między nimi jest smartfon.
Grupę badawczą wybrano głównie w oparciu o zaangażowanie użytkowników w działalność lokalnych grup w mediach społecznościowych, powiązanych z dwoma kontami o stylu życia i kolarstwie na YouTube. Internetowy kwestionariusz zawierający pytania zamknięte i otwarte wypełniło 80 rowerzystów z Europy Wschodniej, przeprowadzono także 10 pogłębionych wywiadów. Badaczom zależało na zrozumieniu, w jaki sposób narzędzia cyfrowe są wykorzystywane przez użytkowników do utrzymania zdrowia, samorozwoju i budowania społeczności, a nie tylko do pomiaru wyników sportowych.
Narzędzia cyfrowe wykorzystywane na co dzień
Analizę przeprowadzili kulturoznawca dr Mateusz Felczak z Wydziału Nauk Humanistycznych w Warszawie USWPS i medioznawca dr hab. Mirosław Filiciak, prof. Uniwersytetu SWPS, dyrektor Instytutu Nauk Humanistycznych USWPS. Wynika z niej, że platformy cyfrowe i media społecznościowe, które w pierwotnym zamierzeniu miały umożliwiać monitorowanie wyników, stanowią ważny element kolarskiego świata – wpływają na motywacje rowerzystów, ich działania oraz sposób postrzegania aktywności fizycznej.
Badacze zaobserwowali, że wykorzystywanie narzędzi cyfrowych – w ramach kolarstwa stacjonarnego i na świeżym powietrzu – wiąże się raczej z codziennymi aktywnościami niż z udziałem w wyścigach czy innych publicznych wydarzeniach.
Uczestników badania pytano m.in., co motywuje ich do używania roweru stacjonarnego. Najczęstszą motywacją dla osób wybierających kolarstwo w pomieszczeniach była chęć wyrobienia lub utrzymania kondycji fizycznej (85 proc.). Następne w kolejności były względy ekonomiczne. Temat kosztu utrzymania sprzętu kolarskiego często powracał w wypowiedziach uczestników badania – nawet bez poważnych wypadków w warunkach pogodowych w Europie Wschodniej rowery wymagają regularnych przeglądów i wymiany części, co stanowi poważną barierę wejścia do tego sportu. Trenażerów regularnie używa prawie trzy czwarte badanych.
Respondenci podkreślali, że użytkowanie trenażerów rowerowych jest dla nich dogodniejszą, bezpieczniejszą i niezależną od pogody formą aktywności. Zwracali też uwagę na to, że łatwiej wygospodarować na nią czas, a poza tym pozwala ona na ustalenie bardziej precyzyjnego planu treningowego. Istotnym czynnikiem, który skłonił wielu do zaangażowania się w kolarstwo stacjonarne, była pandemia COVID-19.
Nie chodzi tylko o rywalizację
Dlaczego właściwie cykliści korzystają z aplikacji typu Zwift i Strava? Dla większości liczy się ogólny dobrostan i utrzymanie pożądanego poziomu aktywności fizycznej, co jest bezpośrednio związane z ich życiem społecznym. Okazuje się, że bardzo istotne dla użytkowników jest inspirowanie się wynikami innych. Aż 67,5 proc. respondentów wskazało na „inspirację płynącą ze śledzenia osiągnięć i treningów innych osób”, podczas gdy 56,4 proc. wybrało „śledzenie danych z treningów w czasie rzeczywistym”.
Choć aplikacje takie jak Zwift oferują udział w wirtualnych wyścigach, prawie połowa respondentów twierdzi, że nie jest zainteresowana oglądaniem internetowych zmagań. Co więcej, 35,6 proc. badanych zadeklarowało, że nie są zainteresowani braniem udziału w tego typu aktywnościami w aplikacjach i na platformach, a 22,2 proc. nigdy tego nie robiło. Pokrywa się to z obserwacjami na kanale Youtube, którego widzowie są raczej zainteresowani kolarstwem samym w sobie, a nie kibicowaniem.
Nasze wyniki pokazują, że aplikacje, które miały służyć jako zaawansowane narzędzia do pomiaru wyników, stają się narzędziami do budowania społeczności, wzajemnego inspirowania się i kształtowania tożsamości związanej z kolarstwem jako stylem życia, w którym bardziej liczy się zdrowie psychiczne i aspekty społeczne niż czysta rywalizacja.
dr Mateusz Felczak z Wydziału Nauk Humanistycznych w Warszawie USWPS, współautor badań
Wyniki zostały opisane w artykule „Mobile health cycling: How Eastern European amateur cycling enthusiasts frame their experiences with Zwift and Strava” na łamach “International Review for the Sociology of Sport”.
Badanie stanowiło część większego projektu poświęconego różnym sposobom wykorzystywania smartfonów, finansowanego z grantu NCN (Podążając za smartfonem: etnografia nowych miejskich kultur usieciowionych jednostek, 2019/33/B/HS2/02856).
Te artykuły mogą
cię zainteresować
