Wszystkie rośliny w mieście są na wagę złota, ale najcenniejsze to te, które oczyszczają powietrze. Problem jeszcze nigdy nie był tak palący – zanieczyszczenie powietrza w Polsce należy do najwyższych w Unii Europejskiej. Zgodnie z raportem Europejskiej Agencji Środowiskowej aż 6 z 10 najbardziej zanieczyszczonych miast znajduje się w naszym kraju. Czy rośliny mogą nam choć częściowo uporać się z problemem – odpowiedzi poszukiwała w ramach pracy dyplomowej Patrycja Bielicka, absolwentka grafiki na Uniwersytecie SWPS we Wrocławiu.

Propozycja projektantki to „Oczko” – obiekt do hydroponicznej uprawy roślin, przeznaczony przede wszystkim dla mieszkańców miast, którzy nie mają przydomowego ogródka lub działki, a chcą cieszyć się zielenią i oddychać czystszym powietrzem. Walcowaty obiekt jest wykonany z drewna dębowego. Na jego szczycie znajduje się nakładka, w której wydrążono niewielki, kolisty otwór. W środku znajdują się dwie nakładki, a w każdej dwa otwory. Obiekt nakłada się na szklane naczynie, tak by korzenie rośliny były zanurzone w wodzie. Projektantka podkreśla, że „Oczko” ma przypominać o naturze i o tym, jak ważną rolę odgrywa w naszym życiu.

To nie podlega dyskusji – rośliny dostarczają nam tlenu i wielu cennych produktów, chronią przed hałasem i wiatrem. Mają jeszcze jedną niezwykłą właściwość, którą w swojej pracy wykorzystała Patrycja Bielicka. Fitoremediacja to proces usuwania przez rośliny zanieczyszczeń zarówno z powietrza, jak i gleby. Pyły zawieszone w powietrzu są zatrzymywane w nalocie woskowym, który pokrywa powierzchnię rośliny. Następnie przemieszczają się do pierwszej warstwy komórek skórki, gdzie zostają zatrzymane. W czołówce domowych roślin o właściwościach fitoremediacyjnych są palma bambusowa, rapis wyniosły, paprocie: orlica japońska i nefrolepis wyniosły, zielistka, dracena, fikus, bluszcz. To zielone, niezwykle skuteczne filtry, które dodatkowo cieszą oko.

Obiekt „Oczko” powstał w duchu zrównoważonego designu (sustainable design), czyli projektowania, którego integralną częścią jest troska o środowisko naturalne. Zawiera się w niej zarówno minimalizowanie szkodliwego wpływu na planetę, jak i zmiana zachowań konsumentów na bardziej proekologiczne. Victor Papanek, amerykański projektant i teoretyk, duchowy ojciec zrównoważonego designu, wytykał swoim kolegom po fachu, że skupiają się jedynie na estetyce i formie przedmiotów. W napisanej w latach 70. książce „Dizajn dla realnego świata” zarzucał też projektantom, że produkują masę nikomu niepotrzebnych gadżetów, generują wydumane potrzeby, zamiast zaspokajać te autentyczne, a konsekwencją ich nieodpowiedzialności jest między innymi zniszczone środowisko naturalne. Jedni Papanka zignorowali, drudzy wzięli sobie do serca jego krytyczne uwagi. Od tamtej pory z projektowaniem często idą w parze takie pojęcia jak „odpowiedzialność”, „ekologia”, „zrównoważony rozwój”. Wiadomo, że design nie zbawi świata, ale może uczynić go miejscem przyjemniejszym do życia.