Statystyki dotyczące depresji są zatrważające. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w 2020 roku depresja będzie drugim najpoważniejszym problemem zdrowotnym świata.

Szczególnie niepokojący jest widoczny wzrost występowania zaburzeń depresyjnych u dzieci i nastolatków. Z raportu, który Światowa Organizacja Zdrowia opublikowała w 2014 r. wynika, że depresja jest głównym powodem występowania chorób i niepełnosprawności u młodych ludzi na świecie, a samobójstwo jest jedną z trzech najczęstszych przyczyn śmierci osób w wieku 10-19 lat. Dlatego tak ważne jest, abyśmy wiedzieli, na jakie niepokojące zachowania naszych dzieci zwrócić uwagę i kiedy udać się do specjalisty – depresja młodzieńcza różni się od tej „dorosłej”.

Fakty i mity depresji

Przede wszystkim zacznijmy od tego, że depresja to choroba, taka jak każda inna – trzeba ją leczyć, a jej wystąpienie w rodzinie nie powinno być powodem do wstydu. Kiedy boli nas ząb idziemy do dentysty, kiedy jesteśmy przeziębieni - do lekarza pierwszego kontaktu, a kiedy „boli nas życie” powinniśmy udać się do psychiatry i psychologa. Niestety, w wielu środowiskach wizyta u specjalisty zajmującego się zdrowiem psychicznym to wciąż temat tabu.

Kolejny problem, to przekonanie, że depresja to choroba dorosłych i nie dotyczy dzieci ani młodzieży. Mit, ten wynika z niewiedzy dotyczącej przyczyn tego zaburzenia. Według powszechnego myślenia depresja występuje w wyniku reakcji na doświadczenie silnego stresu. Jest to jednak tylko jedna z możliwości. Przyczyną depresji mogą być również zaburzenia hormonalne, długotrwałe przyjmowanie niektórych leków, choroby przewlekłe oraz genetyka.

Aby zrozumieć skąd tak częste występowanie depresji u młodzieży, musimy zrozumieć ich świat i trudności, z którymi borykają się, na co dzień. Rozpoznanie choroby u adolescenta jest trudne, gdyż jej objawy często są odbierane, jako typowe przejawy młodzieńczego buntu, a jak powiedział Carl Gustaw Jung „Ocena pojawia się wtedy, gdy nie ma zrozumienia”.

W przypadku głębokiej depresji, której objawem mogą być samookaleczenia lub myśli samobójcze, na pierwszym etapie najważniejsza będzie farmakoterapia lub nawet hospitalizacja. W przypadku mniej nasilonych objawów wystarczy psychoterapia i wsparcie rodzinne.

Smutek, dół czy depresja

Okres dorastania to jeden z najtrudniejszych okresów w życiu każdego człowieka. To czas podejmowania decyzji, które mogą zaważyć na całym dorosłym życiu, czas uniezależniania się od rodziców i ponoszenia odpowiedzialności za własne decyzje, czas, w którym wzrastają wymagania otoczenia wobec nastolatka, czas weryfikacji sądów na temat świata i samego siebie, czas budowania pierwszych związków i walki o pozycję w grupie rówieśniczej.

Niebagatelną rolę we wzroście występowania depresji u nastolatków odgrywają media przedstawiające nieprawdziwy obraz rzeczywistości. Dzieci epatowane są obrazami nienaturalnie atrakcyjnych kobiet i mężczyzn, z którymi bez przerwy się porównują i którym próbują dorównać, co z góry skazane jest na niepowodzenie. Wpływa to na ich poczucie własnej wartości. Wiele nastolatków ma problemy z akceptacją własnego wyglądu, co przekłada się na problemy w kontaktach z rówieśnikami i zaburzenia odżywania.

Dzisiejsze nastolatki są również nieustająco poddawane ocenie w przestrzeni wirtualnej. Liczne badania pokazują, że w dzisiejszych czasach budują one swoje poczucie własnej wartości na podstawie liczby polubień otrzymanej na portalach społecznościowych. Przebywając w świecie wirtualnym, ciągle porównują się z innymi, co jest kolejnym źródłem frustracji, gdyż wydaje się, że większość znajomych ma bardziej atrakcyjne życie.

Dodatkowym problemem jest panująca wśród nastolatków samotność. Wielu z nich deklaruje, że, pomimo, iż wychowują się w pełnych rodzinach i mają wielu znajomych (nie tylko w świecie wirtualnym) w przypadku poważnego problemu nie mają się, do kogo zwrócić. Nie możemy się dziwić, że dominującymi uczuciami w życiu wielu adolescentów, są w tym okresie lęk, wstyd, niepewność, poczucie winy i bardzo często pustki. Do tego wszystkiego dochodzi burza hormonalna, która prowadzi do zawirowań emocjonalnych i niestabilny układ nerwowy.

Dorosłym, typowy nastolatek kojarzy się często ze zmiennym nastrojem, przygnębieniem, brakiem motywacji do działania, wybuchami złości, pesymistycznym podejściem do świata i niskim poczuciem własnej wartości.

Jak więc odróżnić zachowania typowe dla burzliwego okresu dorastania od objawów depresji?
  • Głównym wyznacznikiem depresji jest czas trwania trudnych zachowań, jeśli utrzymują się one bez przerwy dłużej niż 2 tygodnie powinny wzbudzić nasz niepokój.
  • Pojawiają się dodatkowe nieobserwowane wcześniej problemy: spadek sprawności intelektualnej, a co się z tym wiąże - problemy z nauką, wagary, ucieczki z domu, spożywanie alkoholu lub innych niedozwolonych substancji, samookaleczenia.
  • Widoczne są zmiany w funkcjonowaniu dziecka: unikanie spotkań ze znajomymi, porzucenie zainteresowań, zmniejszona aktywność, problemy ze snem: bezsenność lub nadmierna senność, postawa „nic mnie nie cieszy”, zmiana apetytu (brak apetytu lub nadmierne objadanie się), zmęczenie i brak energii, poczucie beznadziejności, stałe napięcie bóle głowy lub problemy z żołądkiem.
  • W depresji nastolatków często najbardziej widoczne są drażliwość i zachowania agresywne, a nie smutek i przygnębienie jak w przypadku dorosłych.

Jak pomóc dziecku z depresją?

Co robić, gdy podejrzewamy, że nasze dziecko cierpi na depresję? Przede wszystkim, jak najszybciej udać się do specjalisty – psychologa lub psychiatry, który oceni jak poważny jest problem i jakie leczenie będzie najskuteczniejsze.

W przypadku głębokiej depresji, której objawem mogą być samookaleczenia lub myśli samobójcze, na pierwszym etapie najważniejsza będzie farmakoterapia lub nawet hospitalizacja. W przypadku mniej nasilonych objawów wystarczy psychoterapia i wsparcie rodzinne.

Leczenie depresji młodzieżowej, różni się od leczenia depresji dorosłych, gdyż najczęściej (szczególnie w przypadku głębokiej depresji) stosuje się w tym przypadku psychoterapię rodzinną, w której uczestniczy cała rodzina (rodzice + dzieci). W przypadku młodzieży jest to najskuteczniejsza forma terapii, gdyż pozwala przyjrzeć się problemom nastolatka w kontekście funkcjonowania i komunikacji całego systemu rodzinnego, a także zdejmuje poczucie winy z chorego.

Znalezione obrazy dla zapytania aleksandra musielak swps

O autorce

Aleksandra Musielak - psycholożka, absolwentka Uniwersytetu SWPS Wydziału Zamiejscowego w Sopocie. Współpracuje z Akademią Rozwoju Rodziny POZYTYWKA. Członkini Polskiego Towarzystwa Psychologicznego oraz Zarządu Stowarzyszenia Dziecko bez Reklamy. Pracuje jako psycholog szkolny.

Artykuły

Zobacz także

Group 426 Group 430 strefa zarzadznia logo 05 logo white kopia logo white kopia