„Scena Polska 2024: Pracując w teatrze” | raport z badań Badanie sytuacji zawodowej pracownic i pracowników teatru w Polsce w nowej, pocovidowej odsłonie.

Raport pogłębia ogólnopolską socjoekonomiczną analizę sytuacji środowiska artystycznego i twórczego „Policzone i Policzeni 2024”. Skupia się jednak na specyfice pracy w teatrze; przygląda się osobom wykonującym prace twórcze: aktorom, reżyserom, dramaturgom i scenografom, ale nie koncentruje się wyłącznie na artystach. Aby uzyskać pełny obraz badania bierze pod lupę całą teatralną społeczność – także zespoły administracyjne i techniczne.

W badaniu ilościowym analizie poddano 721 ankiet (z 1600 otrzymanych), które zostały rozesłane przez zespół badawczy do ponad 150 podmiotów związanych z sektorem teatralnym na przełomie października i listopada 2024 roku. W badaniu jakościowym przeprowadzono 32 indywidualne wywiady oraz 4 wywiady grupowe, w których udział wzięły łącznie 24 osoby.

– To ogromny sukces, że uzyskaliśmy tak liczne odpowiedzi, co świadczy nie tylko o znaczeniu poruszanych przez nas tematów, ale także o dużym zaufaniu, jakim darzy nas środowisko teatralne – podkreśla współautorka raportu, Anna Karpińska z Uniwersytetu SWPS. – „Jest to już nasze kolejne badanie tego środowiska, co pozwala nam dostrzegać zmiany zachodzące w branży”.

Dla autorów badania niezwykle ważna była analiza wpływu pandemii (i wynikającego z niej zamrożenia gospodarki) na pracowników teatru. Publikacja przynosi odpowiedzi na następujące pytania: jak pandemia zmieniła charakter i formułę działalności i zatrudnienia artystów i innych pracowników teatrów? Jaką lekcję zawodową dla siebie i swojego teatralnego otoczenia wynieśli z okresu pandemicznego? Na ile powszechne stały się nowe formy działalności artystów sztuk performatywnych w sieci? Czy artyści zdecydowali się na zmianę formuły prawnej zatrudnienia? Co zmieniło się w samych teatrach?

„Scena Polska 2024: Pracując w teatrze” porusza także tematy mobbingu i nadużyć w pracy teatralnej, wypalenia zawodowego, sztucznej inteligencji, zarobków, a także ustawy o teatrze.

Prof. dr hab. Dorota Ilczuk z Uniwersytetu SWPS, która współkierowała badaniami „Pracując w teatrze”, wskazała, że najciekawsza dla niej była analiza wszystkich pracownic i pracowników teatru, w podziale na zespoły artystyczny, administracyjny oraz techniczny: – Wskazywanie podobieństw i różnic, ale też wzajemnych relacji pomiędzy zespołami pozwoliło na pokazanie sytuacji tych osób, które są niewidzialne na scenie, a niezbędne w procesach produkcji teatralnej. Z punktu widzenia ekonomicznego mój niepokój budzą czynniki hamujące rozwój teatrów, a nawet zmierzające do tzw. pułapki średniego wzrostu, takie jak nadmiernie hierarchiczna struktura organizacyjna, budzący zastrzeżenia system i poziom wynagrodzeń, spłaszczenie płac – oceniła badaczka.

Anna Karpińska dodaje, że jednym z kluczowych analizowanych przez zespół wskaźników były przychody zespołów artystycznych: – Liczby pokazują, że choć sytuacja finansowa artystów teatru uległa poprawie po kryzysie pandemicznym, to nadal istnieje potrzeba działań na rzecz stabilizacji warunków pracy w tej branży.

Z perspektywy Instytutu Teatralnego publikacja tego raportu jest kolejną – po serii badań dotyczących życia teatralnego w czasie pandemii – okazją do zainicjowania środowiskowej dyskusji o kształcie i priorytetach środowiska teatralnego. – Zespół pod kierownictwem profesor Doroty Ilczuk przeprowadził badania ilościowe i jakościowe, dzięki czemu otrzymujemy nie tylko solidną porcję danych statystycznych, lecz także przejmujące analizy oparte na wypowiedziach pojedynczych osób – mówi Justyna Czarnota-Misztal, dyrektorka Instytutu. – Myślę, że to obecnie lektura absolutnie obowiązkowa dla wszystkich osób związanych z życiem teatralnym. Marzyłabym, by okazała się impulsem do zmian. Chciałabym, byśmy na poważnie zaczęli poprawiać warunki pracy w instytucjach teatralnych – nie tylko na poziomie systemowym, ale też, a może przede wszystkim, w zwykłym życiu, podczas rutynowych działań, w naszych codziennych zawodowych spotkaniach.

17 kwietnia o godz. 18:00 w Instytucie Teatralnym odbędzie się prezentacja raportu „Scena Polska 2024: Pracując w teatrze” oraz dyskusja z zaproszonymi Gośćmi i Publicznością. Wstęp bezpłatny, obowiązuje rezerwacja miejsc pod adresem Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript..

Spotkanie wokół raportu „Scena Polska 2024: Pracując w teatrze” będzie się składać z dwóch części. Pierwsza – pod hasłem „teraźniejszość” – będzie przedstawieniem najważniejszych wniosków z badania z perspektywy zespołu badawczego. Druga – pod hasłem „przyszłość” – będzie okazją do rozmowy o tym, jakie wnioski może całe środowisko wyciągnąć z raportu i nad czym powinno w najbliższym czasie pracować – nie tylko systemowo, ale również na co i w jaki sposób zwracać uwagę w codziennych działaniach, by za kilka lat zobaczyć rzeczywistą poprawę w teatrach jako instytucjach.

Pierwszą część poprowadzą prof. Dorota Ilczuk, Anna Karpińska, dr hab. Piotr Majewski, dr Paweł Płoski.

Drugą część poprowadzi Justyna Czarnota-Misztal. W panelu poświęconym przyszłości wezmą udział Malwina Czekaj, Tomasz Plata, Bogna Świątkowska, Paweł Wodziński.

Wstęp na wydarzenie jest bezpłatny, ale z uwagi na ograniczoną liczbę miejsc konieczna jest rezerwacja. Można jej dokonać pod adresem: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.. Rezerwacja będzie ważna po otrzymaniu wiadomości potwierdzającej, która zostanie wysłana w ciągu trzech dni roboczych. Osoby, które nie dokonały rezerwacji, będą wpuszczane w ramach dostępnych miejsc.

dr hab., prof. Uniwersytetu SWPS

Piotr Majewski

Biogram

prof. dr hab.

Dorota Ilczuk

Biogram

mgr

Anna Karpińska

Biogram