Japonia: życie polityczne i relacje z państwem

Życie polityczne w Azji Wschodniej ma wiele osobliwości trudnych do zrozumienia dla człowieka Zachodu. Poza przypadkami lub okresami szczególnymi przede wszystkim mało ono interesuje i angażuje tamtejszych ludzi. Nie rozmawia się o sprawach politycznych w domu, ani z kolegami w pracy i dotyczy to nawet krajów najwyżej rozwiniętych i zmodernizowanych, jak Japonia, Singapur czy Hongkong. Trzeba jednak dodać, że nasze zachodnie fascynacje polityką są zjawiskiem wyjątkowym w świecie.

Przy braku tradycji indywidualistycznych i głębokiej integracji jednostki z grupą, preferencje i wybory polityczne nie są też domeną jednostek, ale grup: rodzin, wspólnot lokalnych, firm, poszczególnych związków zawodowych czy nawet całych jednostek terytorialnych.

Kolejną osobliwością jest małe zainteresowanie kwestiami ideologicznymi, jak też niewielkie znaczenie podziałów na prawicę i lewicę. Dużo bardziej istotne są podziały związane ze stosunkiem do dziedzictwa rodzimego i do cywilizacji zachodniej. Ważną rolę odgrywają grupowe interesy i powiązania, jak też kwestie moralne oraz „zachowywanie twarzy”. Ważnym elementem tamtejszych tradycji społeczno-politycznych jest ogromna rola „pełnego zaufania” kierujących i rządzących do ich podwładnych, a tych podwładnych do ich szefów. Nie może ono być tylko częściowe, powinno być pełne, co nam wydaje się „nieludzkie” i w gruncie rzeczy bardzo ono utrudnia krytyczny dystans, tak ważny w zachodnich systemach demokratycznych.

Bardzo silne są więzi lokalne, zatem „życie obywatelskie” toczy się przede wszystkim na szczeblu lokalnym, a nie ogólnopaństwowym, często dotyczy spraw lokalnych oraz lokalnych świąt bądź obrzędów. Czyli bywa ono mało „polityczne”.

Warto też zwrócić uwagę, że społeczeństwo obywatelskie działa tam dynamicznie, ale w formach bardzo odmiennych od zachodnich. Michael Frolic (z Australii) użył do współczesnych Chin określenia: „społeczeństwo obywatelskie kierowane przez państwo” (civil-society-led-by-the state). Wydaje się, że ta formuła dość dobrze oddaje charakter normalnego funkcjonowania społeczeństwa obywatelskiego w wielu krajach tamtego regionu, gdyż w okresach buntu może ono zwracać się przeciwko rządzącym.

Wreszcie jako ostatnią osobliwość trzeba wymienić brak tradycji rządów prawa, nikłe zrozumienie dla obcej tam koncepcji „czyichś praw” (w tradycji konfucjańskiej kluczowe były powinności społeczne) i ograniczone stosowanie prawa. W rezultacie odgrywa ono znacznie mniejszą rolę niż na Zachodzie.

Japonia, która jako pierwsza w Azji zaczęła przyswajać sobie cywilizację zachodnią i robiła to w szerokim zakresie wydaje się być mistrzynią w ukazywaniu Zachodowi swego nowoczesnego, zokcydentalizowanego oblicza, choć realnie za tą fasadą kryją się nieco tylko zmodyfikowane tradycje. Japonia chlubi się, na przykład, swoim systemem demokratycznym, ale Yoshio Sugimoto określa tamtejszy ustrój jako „przyjazny autorytaryzm” (friendly authoritarianism), a dokładniej należałoby go określić jako „autorytaryzm opiekuńczy” i to „rozproszony”, bo wcale nie narzucany przez władze centralne lecz funkcjonujący kapilarnie jako system powszechnie praktykowany. Szkic ten jest mojego autorstwa i dotyczy przede wszystkim krajów rozwijających się w kręgu cywilizacji konfucjańskiej

Paneliści spróbują ustosunkować się do tych kwestii i przedstawić własne poglądy na życie we współczesnej Japonii. Będą nimi: prawnik prof. Teruji Suzuki, japonista dr hab. Bartosz Wojciechowski i japonistka i doradczyni w biznesie Edyta Nowicka.

„Jest to pierwsza od wielu lat prezentacja publiczna różnych problemów współczesnej Azji, jej relacji z Polską i światem. Cały kurs może dać zupełnie niezłą orientację osobom interesującym się tym kontynentem, studentom sinologii oraz stosunków międzynarodowych” - mówi prof. dr hab. Krzysztof Gawlikowski, Kierownik Katedry Studiów Azjatyckich Uniwersytetu SWPS.

Formuła spotkań

Na zaproszenie Biblioteki Publicznej na ul. Koszykowej, popularnego miejsca spotkań i debat, nasza Katedra Cywilizacji Azji Wschodniej Uniwersytetu SWPS przygotowało merytorycznie cykl publicznych debat panelowych i prelekcji o Azji Wschodniej pt. „Azjatyckie dylematy”. Dotyczą one stosunków międzynarodowych tego kraju, spraw wewnętrznych oraz stosunków z Polską.

Począwszy od stycznia 2014 r. regularnie odbywały się spotkania w ostatni czwartek miesiąca pt. „Chiny – nowa potęga”. Nowy cykl pt. „Azjatyckie dylematy” przybliży problemy Azji we współczesnym świecie.

W roli prelegentów i panelistów wystąpią najlepsi specjaliści z kraju i z zagranicy, w tym praktycy polskich instytucji państwowych. Spotkania organizowane są we współpracy z innymi instytucjami, w tym Warszawskiej Szkoły Reklamy, dzięki której nagrania debat dostępne są na stronach internetowych Uniwersytetu SWPS i Biblioteki Publicznej m. st. Warszawy.

• prof. Teruji Suzuki – prawnik, emerytowany profesor Tokai University i Kagawa University, obecnie wykładający jako visiting profesor na Uniwersytecie Warszawskim i w Akademii im. Leona Koźmińskiego, a także członek zagraniczny Instytutu Nauk Prawnych PAN.
• dr hab. Bartosz Wojciechowski – japonista, wykładający na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz na Uniwersytecie SWPS.
• Edyta Nowicka – japonistka i doradczyni w biznesie, mieszkająca stale w Tokio, ale także wykładająca na Uniwersytecie SWPS.

• Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy

Współpraca

• Centrum Badań Azji i Pacyfiku ISP PAN
• Katedra Cywilizacji Azji Wschodniej Uniwersytetu SWPS
• Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Chińskiej

Kierunek Studia azjatyckie: Chiny i Azja Wschodnia oferowany na Uniwersytecie SWPS w Warszawie to studia unikatowe w Polsce i Europie.

Program studiów kładzie nacisk przede wszystkim na praktyczną naukę języka chińskiego i umiejętność wykorzystywania go w realnych sytuacjach życiowych i biznesowych (720 godzin nauki). Uczelnia oferuje dodatkowy semestr nauki języka chińskiego na uczelniach w Chinach oraz pomaga w uzyskaniu stypendiów na naukę w Azji.

Studenci studiów azjatyckich poznają kultury krajów regionu, ich współczesne problemy i tradycje określające dzisiejszą rzeczywistość. Dowiadują się, jak działają służby dyplomatyczne, organizacje międzynarodowe czy biznes azjatycki. Zdobywają elementarne kompetencje do współpracy z Azjatami ze wszystkich kręgów cywilizacyjnych Azji, ze szczególnym uwzględnieniem Chin jako największego i najbardziej znaczącego kraju w regionie.

więcej o kierunku »