projekt naukowy
Analiza jakościowa zjawisk i symptomów związanych z opętaniem


Okres realizacji projektu: styczeń 2018 – styczeń 2021
Co dzieje się w przeżyciach osób opętanych, które zgłaszają się na egzorcyzmy? Jakie objawy kliniczne towarzyszą tym stanom? Jak radzą sobie z nietypowymi doświadczeniami? Badania prowadzone przez zespół dr. Igora Pietkiewicza mają przyczynić się do rozwoju wiedzy o zjawiskach i objawach towarzyszących opętaniu, sposobie ich przeżywania i interpretacji oraz strategiach podejmowanych w celu odzyskania poczucia kontroli nad własnym zachowaniem.
Opis projektu
Założenia
Zjawisko opętania odnosi się do zmiany zachowania i poczucia tożsamości, przypisywanej wpływom sił nadprzyrodzonych. Opętani poszukują zwykle pomocy księży w nadziei, że poddanie się egzorcyzmowi przywróci im poczucie kontroli nad ciałem, mową lub umysłem. W Polsce istnieją grupy chrześcijańskie oferujące indywidualne i zbiorowe praktyki egzorcyzmów.
Badania pokazują, że w historii życia opętanych występują często doświadczenia traumatyczne, np. nadużycia emocjonalne, fizyczne lub seksualne, chociaż osoby te rzadko łączą wydarzenia urazowe z opętaniem. Skupianie się na doświadczeniu opętania i egzorcyzmach może opóźnić leczenie, odwrócić uwagę od problemów w rodzinie oraz mieć potencjalnie re-traumatyzujący efekt w przypadku osób z historią nadużyć.
Cele
Chociaż opętanie cieszy się zainteresowaniem antropologów, to brakuje badań psychologicznych na tej grupie, pomimo faktu, że objawy z nim związane są opisywane w klasyfikacjach psychiatrycznych. W żadnym z dotychczasowych projektów nie poddano uczestników kompleksowej ocenie klinicznej umożliwiającej diagnozę i zrozumienie dynamiki objawów.
Głównym celem projektu jest analiza i usystematyzowany opis zjawisk i objawów towarzyszących opętaniu, porównanie różnych obrazów klinicznych z kryteriami diagnostycznymi różnych zaburzeń, analiza zmian świadomości i zachowania pod kątem pamięci, poczucia kontroli, towarzyszącego afektu oraz innych objawów istotnych klinicznie, jak również prześledzenie sposobów, w jakie badani nadają znaczenie swoim doznaniom i szukają pomocy.
Dzięki temu badaniu dowiemy się więcej o zjawiskach i objawach towarzyszących nagłym zmianom zachowania lub tożsamości, które interpretowane są w pewnych grupach religijnych jako efekt działania sił nadprzyrodzonych. Poznamy specyfikę przeżyć tych osób i strategie podejmowane w celu odzyskania poczucia kontroli nad własnym zachowaniem. Wnioski z badań pomogą lepiej identyfikować i różnicować objawy o znaczeniu klinicznym.
dr Igor Pietkiewicz, kierownik projektu
Metody badawcze
Badaniu poddani będą członkowie grup chrześcijańskich, którzy z powodu nagłych zmian zachowania i tożsamości korzystają z pomocy egzorcystów. Wezmą oni udział w wywiadzie pogłębionym, wywiadzie diagnostycznym i badaniu psychiatrycznym. Transkrypcje wywiadu pogłębionego zostaną poddane interpretacyjnej analizie fenomenologicznej. Jest to popularna w psychologii metodologia badań jakościowych, która skupia się na tym, jak jednostki doświadczają fenomenów i interpretują zjawiska będące przedmiotem analizy. Osobno przeprowadzona zostanie analiza obrazu klinicznego umożliwiająca dokonanie diagnozy różnicowej i opisu objawów w odniesieniu do teorii strukturalnej dysocjacji osobowości. W skład zespołu wejdą psycholodzy, psychoterapeuci i lekarz psychiatra, z bogatym doświadczeniem badawczym oraz klinicznym.
Zespół badawczy

dr
Igor Pietkiewicz
kierownik projektu
psycholog i psychoterapeuta, kierownik Centrum Badań nad Traumą i Dysocjacją
biogram »

dr n. med.
Radosław Tomalski
wykonawca projektu
specjalista psychiatra, psychoterapeuta i superwizor Sekcji Naukowej Psychoterapii Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego.

Paweł Adamik OP
dominikanin, teolog, dyrektor Dominikańskiego Centrum Informacji o Nowych Ruchach Religijnych i Sektach we Wrocławiu

mgr
Urszula Kłosińska
psycholog, bada funkcjonowanie psychiczne osób najstarszych oraz tworzone przez nich autonarracje
Jednostka kordynująca
Dział Badań Naukowych i Projektów
Dyrektor: Piotr Matejek
tel. 22 517 99 21
e-mail: badania@swps.edu.pl
poniedziałek-piatek: 9.00-16.00
Lokalizacja
ul. Chodakowska 19/31, 03-815 Warszawa
pokoje 408, 409, 410