Egocentryzm ocen charakteru moralnego– mechanizmy, różnice indywidualne i strategie redukcji
Naukowiec z Uniwersytetu SWPS podjął się zbadania mechanizmów zniekształcania ocen moralnych. Pod lupą dr. Konrada Bociana znalał się przede wszystkim wpływ egocentryzmu na formułowane osądy.
Założenia projektu
Pomimo solidnego teoretycznego i empirycznego uzasadnienia dla egocentrycznych zniekształceń w ocenach moralnych, wcześniejsze badania koncentrowały się głównie na sposobie w jaki egocentryzm zniekształca oceny dotyczące sprawiedliwości i uczciwości. Z tego powodu wiedza na temat mechanizmów leżących u podstaw wpływu egocentrycznych zniekształceń na sądy moralne jest poważnie ograniczona. Proponowany przez nas projekt zamierza wypełnić tą krytyczną lukę w wiedzy, skupiając się na wpływie egocentryzmu na sposób formułowania sądów moralnych na temat charakteru moralnego innych ludzi. Szczególnie dokładnie zbadamy potencjalne mechanizmy poznawcze, indywidualne różnice oraz strategie ograniczania wpływu egocentryzmu na oceny charakteru moralnego.
Numer projektu: 2021/43/D/HS6/02013
Wbrew powszechnemu przekonaniu o obiektywnej naturze sądów moralnych, moje wcześniejsze badania sugerują, że jest to przekonanie błędne. Sądy moralne dotyczące zachowania i charakteru innych ludzi ulegają zniekształceniom pod wpływem lubienia oraz interesu własnego. Wynika to faktu, że nasz punkt widzenia jest łatwo i automatycznie dostępny, gdy przyjmowanie perspektyw innych wymaga wysiłku, zasobów poznawczych i motywacji. Dodatkowo częściej wydajemy sądy moralne oparte na szybkich i automatycznych intuicjach niż na racjonalnym i kontrolowanym rozumowaniu. Razem z zespołem przez kolejne trzy lata będziemy badać w jakim stopniu wspominane procesy odpowiedzialne są za zniekształcenia ocen moralnego charakteru. Dodatkowo zbadamy, jaki wpływ na działanie tych procesów ma tożsamość moralna, narcyzm i chciwość. Pod koniec projektu sprawdzimy, jakie strategie interwencyjne pozwalają na formułowanie mniej subiektywnych i zniekształconych sądów moralnych.
Metodologia
W obecnym projekcie przeprowadzimy 9 eksperymentów i przetestujemy 8 hipotez. Najpierw zbadamy kwestię względnej siły egocentryzmu w sądach na temat moralnego charakteru. Po drugie, odpowiemy na pytanie za pomocą jakiego mechanizmu poznawczego: automatycznego czy kontrolowanego egocentryzm wpływa na atrybucje charakteru moralnego. Będziemy eksperymentalnie manipulować czynnikami wzmacniającymi automatyczne procesy (np: presja czasu). Planujemy również manipulować czynnikami wzmacniającymi procesy kontrolowane (np: motywacja). Po trzecie, przetestujemy, czy takie strategie, jak edukacja, odpowiedzialność lub nagradzanie za dokładność zmniejszają wpływ egocentryzmu na oceny charakteru moralnego, pomagając ludziom formułować sądy moralne wolne od błędów. Na koniec zbadamy, w jakim stopniu takie cechy indywidualne jak tożsamość moralna, narcyzm i chciwość kształtują wpływ egocentryzmu na moralne oceny charakteru.
Użyteczność wyników
Zdobyta w proponowanym projekcie wiedza pomoże w wyjaśnieniu rosnących sporów moralnych, z powodu których coraz więcej współczesnych społeczeństw doświadcza wojen kulturowych dotyczących aborcji, kary śmierci, małżeństw osób tej samej płci, imigracji czy zmian klimatycznych.