Zgodnie z teorią modeli umysłowych (Johnson-Laird, 1983, 2006) proces myślenia polega na tworzeniu umysłowych modeli, które nie są szczegółowymi wyobrażeniami tego, o czym się myśli, ale są schematycznym odzwierciedleniem najważniejszych relacji między obiektami, o których się myśli. Celem badań jest weryfikacja hipotezy, wedle której w sytuacji, gdy myślenie przebiega zgodnie z pewnym algorytmem (sekwencją zdarzeń), modele umysłowe mają charakter kinematycznych umysłowych symulacji kolejnych stanów rzeczy.

W większości zaplanowanych eksperymentów uczestnicy będą wnioskować (lub układać algorytmy) na temat sekwencji przesunięć drewnianych wagoników znajdujących się na torach, tak aby przy pomocy bocznicy uzyskać zadaną kolejność wagoników (na przykład odwrócić ich porządek). Zadania tego typu należą do kategorii tak zwanego „naiwnego programowania” i czasami mogą być bardzo trudne. Dlatego autorzy badania zakładają, że bardzo istotną pomocą może być wykonanie części symulacji procesu „poza umysłem”.

Możliwość wykonywania gestów, „przesuwania” obiektów wzrokiem oraz widok obrazu środowiska, w którym dana operacja ma miejsce, powinny znacznie ułatwić zadania. Takie pomoce zewnętrzne powinny być szczególnie ważne dla dzieci i osób starszych, których zdolność wykonawcze pamięci roboczej są ograniczone.

W badaniach zastosowane zostaną zróżnicowane metody badawcze: eksperymenty laboratoryjne, analiza ruchów gałek ocznych, skanowanie aktywności mózgu fMRI.

• Tadeusz Marek
• Magdalena Fafrowicz
• Ewa Bełdzik
• Aleksandra Domagalik

Zespół Centrum Neurobiologii Małopolskiego Centrum Biotechnologii przy UJ. Pracownicy centrum w ramach projektu realizują badania przy pomocy skaner fMRI, które pozwolą na obrazowania pracy mózgu w czasie tworzenia algorytmów rozwiązywania problemów dedukcyjnych.