Śląsk w obiektywie Zofii Rydet i Rafała Milacha. Wystawa na kampusie USWPS w Katowicach
16 stycznia 2024 r., z okazji obchodów Dnia Wydziału Psychologii w Katowicach, odbyło się uroczyste otwarcie wystawy fotografii, prezentującej dzieła dwóch wybitnych twórców tego regionu. Zaprezentowane na wystawie fotografie Zofii Rydet pochodzą w głównej mierze z projektu „Zapis socjologiczny”, natomiast prace Rafała Milacha to starannie wybrane dzieła z serii „Bardzo piękny projekt”. Mimo że zdjęcia powstawały w zupełnie innych czasach i systemach politycznych, łączy je podmiotowe podejście do portretowanych bohaterów, którzy reprezentują niezwykły charakter Śląska i jego bogatą historię.
Zofia Rydet: „Zapis socjologiczny”
Wystawa prezentuje zdjęcia jednej z najwybitniejszych postaci polskiej fotografii – Zofii Rydet. Wybór prac skupia się na fotografiach wykonanych na Górnym Śląsku; większość z nich należy do ikonicznego „Zapisu socjologicznego” (1978-1990), w tym serie „Ludzie we wnętrzach”, „Kobiety na progach” oraz „Mit fotografii”, jednak na ekspozycji pojawiają się także nieco mniej znane kadry uchwycone – „pomiędzy”. Prace obecne na ekspozycji są wyrafinowanym artystycznie, a zarazem szczerym wglądem w przekrój społeczeństwa minionej epoki, która nie tak dawno stanowiła rzeczywistość tego regionu.
Podobnie jak większość twórców powojennych, autorka „Zapisu socjologicznego” zaczynała jako amatorka, szlifując swoje umiejętności poprzez ciągłe fotografowanie, spotkania, dyskusje, wzajemną krytykę w gronie innych pasjonatów. Zofia Rydet rozpoczęła pracę nad „Zapisem socjologicznym” mając 67 lat. Stworzyła niepowtarzalny cykl portretów, którego odpowiednika na próżno szukać w polskiej fotografii. Składało się kilkanaście tysięcy negatywów, niestety autorka nie zdążyła wykorzystać większości z nich. Pierwsze precyzyjne notatki dotyczące projektu pochodzą z 1978 r., choć sam pomysł na cykl narodził się już w latach 60. Zdjęcia mieszkańców wsi i miast, ujęte w charakterystycznych dla autorki kompozycjach, stanowią główny trzon kolekcji. Ukazują ludzi pojedynczo, w parach lub w grupie, na tle wybranej ściany ich mieszkania. Fotografie wykonano przy użyciu lampy błyskowej, z zachowaniem jak najszerszego obrazu całego wnętrza oraz jak największej głębi ostrości.
Wernisaż uświetniła prelekcja założycielek Fundacji im. Zofii Rydet – Zofii Augustyńskiej-Martyniak oraz Marii Sokół-Augustyńskiej na temat życia i twórczości artystki.
Odwiedź oficjalną stronę poświęconą twórczości Zofii Rydet
Rafał Milach: „Bardzo Piękny Projekt”
Rafał Milach opisuje „Bardzo Piękny Projekt” jako „serię bardziej socjologiczną niż artystyczną, bazującą na wizualnej ankiecie”, w której pyta bohaterów swoich zdjęć o pojęcie piękna w ich miejscu i czasie, czyli na obszarze współczesnego Śląska – prace powstają głównie na terenie Rudy Śląskiej.
Artysta unika w swojej twórczości sentymentów, łamiąc konwencję zdjęć, do których przyzwyczaiła nas „fotografia postindustrialna”. „Bardzo Piękny Projekt” nie skupia się tylko na jednym bohaterze, lecz układa się w spójną opowieść o ludziach w trakcie adaptacji do zachodzących wokół nich procesów, w tym również procesu przemian zachodzących w regionie. Bohaterami są uczestnicy i zwycięzcy różnych konkursów, jednostki stawiające sobie różnorodne cele i starające się je osiągnąć. Narracja pracy Rafała Milacha skonstruowana jest z drobnych historii i detali, które nadają poszczególnym opowieściom bardziej osobisty charakter.
Dowiedz się więcej o twórczości Rafała Milacha
Gdzie?
Wydział Psychologii w Katowicach Uniwersytetu SWPS, ul. Techników 9.
Kuratorka wystawy
Zofia Nycz – [email protected]
Organizator
Wejdź na stronę Wydziału Psychologii w Katowicach
Partnerzy
Wystawa odbyła się dzięki uprzejmości Galerii Jednostka oraz Fundacji im. Zofii Rydet.
Autorzy fotografii
Urodziła się w Stanisławowie na Kresach Wschodnich. Po ukończeniu Głównej Szkoły Gospodarczej w Snopkowie pod Lwowem w 1933 r., pracowała w biurze Orbisu w Stanisławowie. Po wojnie zamieszkała w Bytomiu, gdzie prowadziła sklep papierniczo-zabawkarski.
Zainteresowanie fotografią rozkwitło w niej w wieku 40 lat. Dołączyła do Gliwickiego Towarzystwa Fotograficznego w 1954 r., rozwijając umiejętności i nawiązując kontakty z innymi fotografami. W 1961 r., będąc już członkinią ZPAF, przeniosła się do Gliwic, gdzie od 1963 r. uczyła fotografii na Politechnice Gliwickiej. W latach 60. Zofia Rydet zdobyła międzynarodowe uznanie za swoje prace, fotografując m.in. w Jugosławii, Włoszech, Egipcie, Grecji, Libanie, Albanii, Hiszpanii i na Węgrzech. Jej pierwszy ważny cykl fotograficzny, „Mały człowiek”, skupiał się na dzieciach i został wydany w formie albumu w 1964 r. Kolejne projekty artystki koncentrowały się na tematach społecznych i ludzkich relacjach. „Czas przemijania” to fotografie koncentrujące się na problemie starości i samotności, a „Świat uczuć i wyobraźni” to cykl surrealistycznych kolaży, wydany w formie książki w 1979 r. Jednak najbardziej znany to monumentalny „Zapis Socjologiczny”, rozpoczęty w 1978 r., dokumentujący społeczeństwo polskie.Pod koniec lat 70. artystka stworzyła także konceptualny cykl „Nieskończoność dalekich dróg”, a na przełomie lat 80. i 90. zrealizowała „Suitę śląską”. To ostatnie przedsięwzięcie to kolaże i fotomontaże, zawierające autocytaty z wcześniejszych fotografii.
Zofia Rydet zmarła 24 sierpnia 1997 r. w Gliwicach. Jej prace są częścią najważniejszych kolekcji w Polsce i za granicą, m.in. w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Muzeum Narodowym we Wrocławiu, Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Śląskim w Katowicach, czy Museum of Modern Art w Nowym Jorku. Obecnie jej dziedzictwo artystyczne jest przechowywane w Fundacji im. Zofii Rydet, promującej i redefiniującej jej twórczość.
Urodzony w 1978 r. w Gliwicach. Artysta wizualny, fotograf, autor książek. Profesor w Szkole Filmowej im. Krzysztofa Kieślowskiego w Katowicach. Autor nagradzanych książek, m.in. „I Am Watching You”, „The Winners”, „7 Rooms” i „Pierwszy marsz dżentelmenów”. Stypendysta Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Magnum Foundation i Europejskiej Fundacji Kultury. Finalista prestiżowej Deutsche Börse Photography Foundation Prize 2018, laureat konkursu World Press Photo. Współzałożyciel kolektywu Sputnik Photos, członek Magnum Photos. Miał liczne wystawy w Polsce i na świecie. Jego prace znajdują się m. in. w kolekcjach Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie, Fundacji Sztuki Polskiej ING, MuFo Muzeum Fotografii w Krakowie, Kiyosato Museum of Photographic Arts (Japonia), Brandts w Odense (Dania).
Weź udział w konkursie!
Uniwersytet SWPS zaprasza studentów i studentki Wydziału Psychologii USWPS w Katowicach do udziału w konkursie fotograficznym/video „Widzę | Śląsk”, którego celem jest zwrócenie uwagi na najbliższe otoczenie, tkankę miejską/wiejską, lokalne relacje międzyludzkie, czy krajobraz.
O konkursie:
Praca konkursowa polega na przygotowaniu wizualnego komentarza do tematu: „Widzę Śląsk" – podejmującego tematykę subiektywnej relacji ze swoim otoczeniem. Temat konkursu jest inspirowany twórczością Zofii Rydet i Rafała Milacha, których prace obecnie są prezentowane na wystawie w gmachu budynku USWPS w Katowicach.
Prace powinny stanowić osobistą odpowiedź autorów na pytanie: jak widzę swoje najbliższe otoczenie lub szerzej – swój region. Konkurs ma za zadanie skłonić studentów do refleksji i spojrzenia na otaczającą ich rzeczywistość za pomocą aparatu lub kamery.
Do konkursu mogą być zgłaszane pojedyncze fotografie, cykle fotograficzne (maksymalna liczba kadrów to 6) lub materiał wideo (maksymalnie 3 min).
Konkurs skierowany jest do studentów i studentek Wydziału Psychologii Uniwersytetu SWPS w Katowicach.
Czekamy na zgłoszenia do 25 marca 2024 r.
Dlaczego warto wziąć udział?
Dla laureatów i laureatek (3 pierwsze miejsca) konkursu przewidziane są wyjątkowe nagrody – szansa uczestnictwa w wystawie podsumowującej konkurs „Widzę| Śląsk", która odbędzie się w maju w budynku Uniwersytetu SWPS w Katowicach wraz z pokryciem kosztów produkcji przez organizatora. Wystawa towarzyszyć będzie bieżącej ekspozycji fotografii Zofii Rydet i Rafała Milacha. Ponadto, na stronie USWPS ukaże się artykuł opisujący finałowe prace.
Jury konkursu:
- dr hab., prof. Uniwersytetu SWPS – Katarzyna Popiołek – kierowniczka Zakładu Psychologii Ogólnej, Społecznej i Organizacji w USWPS w Katowicach,
- Dominik Cudny – kierownik pracowni foto-video School of Form w Warszawie,
- Sabina Mejer i Magdalena Pietruk – dział marketingu USWPS,
- Zofia Nycz – koordynatorka ds. sztuki USWPS.
Pytania dotyczące konkursu proszę kierować do Zofii Nycz – [email protected]
Cykl „SZTUKA USWPS”. Spójrz inaczej!
Inicjatywa „SZTUKA USWPS” jest projektem, który skupia ludzi wokół sztuki. To wymiana myśli. Poprzez działania artystyczne budujemy świadomość wolności, która jest również odpowiedzialnością – za siebie i za swoje otoczenie. Spotkania ze sztuką łączą środowiska i prowokują odważne podejście do świata. Dołącz do inicjatywy „SZTUKA USWPS”!
Dowiedz się więcej o projekcie!
Zobacz inne aktualności
